ΟΙ ΦΟΡΟΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ
Οι φόροι έμπαιναν με την έγκριση της Βουλής. Όσο για τη διαφάνεια, τα ονόματα όσων πλήρωναν αναγράφονταν στους φορολογικούς καταλόγους της εποχής, που βρίσκονταν σε κοινή θέα. Πάνω σε πέτρινες πλάκες σε στήλες ,σώζεται η περίφημη μνημειώδης «Στήλη της εξηκοστής», ένας λίθινος φορολογικός κατάλογος ύψους 3,5 μέτρων όπου είναι καταγεγραμμένες κατά γεωγραφικές ενότητες οι καταβολές των συμμάχων της Α' Αθηναϊκής Συμμαχίας την περίοδο 454-440 π.Χ., προκειμένου να υπάρχει ένα απόθεμα για να αντιμετωπιστούν οι Πέρσες. Οι εισφορές ήταν ανάλογες με την οικονομική κατάσταση των 265 συμμάχων. Βλέπουμε δηλαδή από τους Ιωνες οι Κυμαίοι να πληρώνουν 12 τάλαντα (6.000 δραχμές) και οι Νισύριοι μόλις ένα, ενώ από τη Θράκη οι Μενδαίοι έδιναν εννέα τάλαντα και οι Θάσιοι 30! .Εκτός από αυτόν τον τακτικό φόρο, από το 440 π.Χ. η Αθήνα επέβαλλε στους συμμάχους της και έκτακτη εφάπαξ εισφορά, τη λεγόμενη επιφορά». Η δε είσπραξη αυτού του φόρου είχε ανατεθεί σε ειδικούς άρχοντες, τους Ελληνοταμίες. Όπως αποδεικνύεται, οι αρχαίοι Αθηναίοι είχαν πολλά κόλπα για την είσπραξη των φόρων. Όταν οι άλλες πόλεις άρχισαν να διαμαρτύρονται ενόψει της Β' Αθηναϊκής Συμμαχίας, οι Αθηναίοι τους υποσχέθηκαν ότι θα καταργήσουν τον συμμαχικό φόρο. Αυτό που έκαναν τελικά ήταν να του αλλάξουν όνομα και να τον πουν «σύνταξη». Η κυρίαρχη αθηναϊκή πολιτεία είχε διάφορες πηγές για να γεμίζει το δημόσιο ταμείο. Υπήρχαν οι καταβολές για εκμίσθωση δημόσιας περιουσίας (από κτήματα, οικοδομήματα ή τα μεταλλεία του Λαυρίου), υπήρχαν και οι δικαστικές καταβολές. Κι άλλα τακτικά τέλη γέμιζαν τα κρατικά ταμεία , όπως τέλη για την εισαγωγή και εξαγωγή προϊόντων από τα αττικά λιμάνια (πεντηκοστή), ή για την εισαγωγή εμπορευμάτων από τις πύλες της πόλης (διαπύλιον). Καμία εξαίρεση. Οι μέτοικοι έπρεπε να ανανεώνουν επί πληρωμή μία φορά το χρόνο την άδεια παραμονής τους στην Αθήνα (μετοίκιον), ενώ κατέβαλλαν και επιπρόσθετο τέλος για να έχουν το δικαίωμα να εργασθούν (ξενικόν). Οι δε…. οίκοι έδιναν τον... πορνικό φόρο. Μέρος των κρατικών εσόδων πήγαινε για δημόσια έργα. Σε μια στήλη (432 π.Χ.) σώζονται δύο τροπολογίες σε ψήφισμα που σχετίζονται πιθανότατα με τη βελτίωση του συστήματος ύδρευσης της Αθήνας ή την κατασκευή και επισκευή των κρηνών. Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι φρόντιζαν, επίσης, να εξασφαλίσουν κονδύλια για την άμυνα. Οι πιο εύποροι ήταν υποχρεωμένοι να αναλαμβάνουν την "τριηραρχία", την ετήσια δαπάνη για εξοπλισμό ενός πολεμικού πλοίου και τη σίτιση των ναυτών, που καθορίζονταν σε μια δραχμή ανά ναύτη ημερησίως, Χρειαζόταν τόλμη για να αρνηθεί κάποιος αυτό το σημαντικό έξοδο. Σε αυτή την περίπτωση έπρεπε να υποδείξει κάποιον άλλον, που θεωρούσε πιο πλούσιο, και να προτείνει αντίδοση. Να ανταλλάξει, δηλαδή, την περιουσία του με την περιουσία του πλουσιότερου. Αν ο άλλος πολίτης αρνιόταν, τότε η ανάθεση γινόταν από τα αρμόδια δικαστήρια. Υποχρεωτική, αλλά ιδιαίτερα τιμητική ήταν και η χορηγία, η ανάληψη της δαπάνης της προετοιμασίας των θρησκευτικών εκδηλώσεων και η δαπάνη για τις παραστάσεις των δραματικών αγώνων. Η χορηγία στοίχιζε 300-5.000 δρχ., όταν τον 5ο αιώνα ο ετήσιος μισθός π.χ. της ιέρειας της Αθηνάς Νίκης ήταν 50 δρχ.. Σαν να μην έφταναν και τότε τα τακτικά μέτρα, υπήρχαν και έκτακτα. Όπως η «επίδοσις» ,έκτατος φόρος για την εκτέλεση συγκεκριμένου δημόσιου έργου, την οποία κατέβαλλαν οι πλούσιοι αλλά και οι μέτοικοι . Κι ακόμα η έκτακτη «εισφορά» σε περίοδο πολέμου για στρατιωτικές δαπάνες. Κι αν κάποιος πιανόταν να φοροδιαφεύγει, ο νόμος ήταν πολύ αυστηρός, ακόμα και για τον …..φοροεισπράκτορα. .
Pappous Lefterakis
Οι φόροι έμπαιναν με την έγκριση της Βουλής. Όσο για τη διαφάνεια, τα ονόματα όσων πλήρωναν αναγράφονταν στους φορολογικούς καταλόγους της εποχής, που βρίσκονταν σε κοινή θέα. Πάνω σε πέτρινες πλάκες σε στήλες ,σώζεται η περίφημη μνημειώδης «Στήλη της εξηκοστής», ένας λίθινος φορολογικός κατάλογος ύψους 3,5 μέτρων όπου είναι καταγεγραμμένες κατά γεωγραφικές ενότητες οι καταβολές των συμμάχων της Α' Αθηναϊκής Συμμαχίας την περίοδο 454-440 π.Χ., προκειμένου να υπάρχει ένα απόθεμα για να αντιμετωπιστούν οι Πέρσες. Οι εισφορές ήταν ανάλογες με την οικονομική κατάσταση των 265 συμμάχων. Βλέπουμε δηλαδή από τους Ιωνες οι Κυμαίοι να πληρώνουν 12 τάλαντα (6.000 δραχμές) και οι Νισύριοι μόλις ένα, ενώ από τη Θράκη οι Μενδαίοι έδιναν εννέα τάλαντα και οι Θάσιοι 30! .Εκτός από αυτόν τον τακτικό φόρο, από το 440 π.Χ. η Αθήνα επέβαλλε στους συμμάχους της και έκτακτη εφάπαξ εισφορά, τη λεγόμενη επιφορά». Η δε είσπραξη αυτού του φόρου είχε ανατεθεί σε ειδικούς άρχοντες, τους Ελληνοταμίες. Όπως αποδεικνύεται, οι αρχαίοι Αθηναίοι είχαν πολλά κόλπα για την είσπραξη των φόρων. Όταν οι άλλες πόλεις άρχισαν να διαμαρτύρονται ενόψει της Β' Αθηναϊκής Συμμαχίας, οι Αθηναίοι τους υποσχέθηκαν ότι θα καταργήσουν τον συμμαχικό φόρο. Αυτό που έκαναν τελικά ήταν να του αλλάξουν όνομα και να τον πουν «σύνταξη». Η κυρίαρχη αθηναϊκή πολιτεία είχε διάφορες πηγές για να γεμίζει το δημόσιο ταμείο. Υπήρχαν οι καταβολές για εκμίσθωση δημόσιας περιουσίας (από κτήματα, οικοδομήματα ή τα μεταλλεία του Λαυρίου), υπήρχαν και οι δικαστικές καταβολές. Κι άλλα τακτικά τέλη γέμιζαν τα κρατικά ταμεία , όπως τέλη για την εισαγωγή και εξαγωγή προϊόντων από τα αττικά λιμάνια (πεντηκοστή), ή για την εισαγωγή εμπορευμάτων από τις πύλες της πόλης (διαπύλιον). Καμία εξαίρεση. Οι μέτοικοι έπρεπε να ανανεώνουν επί πληρωμή μία φορά το χρόνο την άδεια παραμονής τους στην Αθήνα (μετοίκιον), ενώ κατέβαλλαν και επιπρόσθετο τέλος για να έχουν το δικαίωμα να εργασθούν (ξενικόν). Οι δε…. οίκοι έδιναν τον... πορνικό φόρο. Μέρος των κρατικών εσόδων πήγαινε για δημόσια έργα. Σε μια στήλη (432 π.Χ.) σώζονται δύο τροπολογίες σε ψήφισμα που σχετίζονται πιθανότατα με τη βελτίωση του συστήματος ύδρευσης της Αθήνας ή την κατασκευή και επισκευή των κρηνών. Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι φρόντιζαν, επίσης, να εξασφαλίσουν κονδύλια για την άμυνα. Οι πιο εύποροι ήταν υποχρεωμένοι να αναλαμβάνουν την "τριηραρχία", την ετήσια δαπάνη για εξοπλισμό ενός πολεμικού πλοίου και τη σίτιση των ναυτών, που καθορίζονταν σε μια δραχμή ανά ναύτη ημερησίως, Χρειαζόταν τόλμη για να αρνηθεί κάποιος αυτό το σημαντικό έξοδο. Σε αυτή την περίπτωση έπρεπε να υποδείξει κάποιον άλλον, που θεωρούσε πιο πλούσιο, και να προτείνει αντίδοση. Να ανταλλάξει, δηλαδή, την περιουσία του με την περιουσία του πλουσιότερου. Αν ο άλλος πολίτης αρνιόταν, τότε η ανάθεση γινόταν από τα αρμόδια δικαστήρια. Υποχρεωτική, αλλά ιδιαίτερα τιμητική ήταν και η χορηγία, η ανάληψη της δαπάνης της προετοιμασίας των θρησκευτικών εκδηλώσεων και η δαπάνη για τις παραστάσεις των δραματικών αγώνων. Η χορηγία στοίχιζε 300-5.000 δρχ., όταν τον 5ο αιώνα ο ετήσιος μισθός π.χ. της ιέρειας της Αθηνάς Νίκης ήταν 50 δρχ.. Σαν να μην έφταναν και τότε τα τακτικά μέτρα, υπήρχαν και έκτακτα. Όπως η «επίδοσις» ,έκτατος φόρος για την εκτέλεση συγκεκριμένου δημόσιου έργου, την οποία κατέβαλλαν οι πλούσιοι αλλά και οι μέτοικοι . Κι ακόμα η έκτακτη «εισφορά» σε περίοδο πολέμου για στρατιωτικές δαπάνες. Κι αν κάποιος πιανόταν να φοροδιαφεύγει, ο νόμος ήταν πολύ αυστηρός, ακόμα και για τον …..φοροεισπράκτορα. .
Pappous Lefterakis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου