- "Καλύτερα το έχω τρεις φορές σε πόλεμο να πάω, παρά να ξεσκιστεί γεννώντας η κοιλιά μου έστω και μια φορά". Μήδεια ...... Ευριπίδης.

 

Ο φόνος πάντα  προκαλούσε τον φόβο και τον τρόμο σε κάθε άνθρωπο, για αυτό και οι αρχέγονες ακόμη κοινωνίες έσπευσαν, από τα βάθη των αιώνων να τον αντιμετωπίσουν με αμείλικτες ποινές.

Στην αρχαία Αθήνα από τον 6^ο αιώνα π.Χ , εκτός από τους σκληρούς νόμους του Δράκοντα (Δρακόντειοι νόμοι), τα ονόματα των φονιάδων χαράσσονταν, για λόγους καταφανούς κοινωνικής αποδοκιμασίας και παραδειγματισμού, σε μαρμάρινες στήλες που βρίσκονταν στον πιο δημόσιο χώρο της πόλης, στο κέντρο της αγοράς, έκτοτε η αυστηρή καταφορά κατά του εγκληματία έμεινε με τον ορισμό “Στηλίτευση”.

Αυτά για την απλή ανθρωποκτονία, πως αντιδρά όμως η κοινωνία σε ένα αποτρόπαιο και αναπάντεχο έγκλημα, λόγου χάριν  όταν μια μητέρα σκοτώνει το παιδί της. Ο φόνος αυτός μεταβάλει τον τρόμο σε απέχθεια  και μάλιστα με έκρηξη κοινωνικής οργής, μια και ο αλτρουισμός που είναι το κύριο γνώρισμά της μητρική αγάπης, είναι ένα από τα βασικά στοιχεία που στηρίζεται ο πολιτισμός μας, ο ατομικός πολιτισμός κάθε ανθρώπου.

Όπως είναι αναμενόμενο λοιπόν, η μη κοινωνική αποδοχή της μητρικής παιδοκτονίας, λογίζεται και από τον νομοθέτη σαν ένα έγκλημα που δεν έγινε από μια λογική γυναίκα αλλά  από ένα ανισόρροπο άτομο, έτσι στον Ποινικό μας Κώδικα η παιδοκτονία που προβλέπεται στο άρθρο 303,  ορίζει ότι «Μητέρα που με πρόθεση σκότωσε το παιδί της κατά ή μετά τον τοκετό, αλλά ενώ εξακολουθούσε ακόμη η διατάραξη του οργανισμού της από αυτόν, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη».

Το έγκλημα της παιδοκτονίας επομένως, δύναται να διαπραχθεί μόνο από τη μητέρα και ενόσω διαρκεί η διατάραξη του οργανισμού της από τον τοκετό, κάτι που πρέπει οπωσδήποτε να αποδειχθεί από ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη, μια που  για την παιδοκτονία προβλέπεται επιεικέστερη, λόγω του μειωμένου καταλογισμού,  ποινική μεταχείριση. Ουσιαστικά πάντως δεν χρειάζεται καν ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη και μια απλή βιολόγος μπορεί να βεβαιώσει για την αναστάτωση που επέφερε στην εγκυμονούσα η υπαίτια ορμόνη για τους σπασμούς της μήτρας και της έναρξης του τοκετού,  της prostaglandin, αρκεί βέβαια η βιολόγος αυτή να μην έχει εξαντλήσει την επιστημονική ενασχόληση  της ως γραμματεύς σε  πολιτικά γραφεία ή στην αντιμετώπιση των οργανικών λυμάτων σε ανάλογες εταιρείες. Έτσι, η θανάτωση βρέφους από τον πατέρα ή ακόμα και άλλο συγγενικό πρόσωπο, παππού, γιαγιά, δεν εμπίπτει στο 303 Π.Κ  και ένας τέτοιος  φόνος δεν συνιστά το αδίκημα της παιδοκτονίας αλλά της ανθρωποκτονίας, κάτι που επισύρει ακόμα και την ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Ομοίως και η μητέρα που σκοτώνει εκ προθέσεως, πχ το 3χρονο παιδί της, θα δικαστεί και αυτή για το έγκλημα της ανθρωποκτονίας. 

Σε προηγούμενους αιώνες, όχι και πολύ παλιούς, η παιδοκτονία χρησιμοποιούνταν κατά κόρον για να ελεγχθεί, πχ για λόγους επισιτισμού, το μέγεθος της οικογένειας, να εξαφανισθούν τα αδύναμα, αφύσικα, παραμορφωμένα και ανάπηρα παιδιά για προφανείς λόγους και ήταν και παραμένει μέχρι σήμερα  ο πιο συχνός λόγος, για να περιοριστεί ο αριθμός των θηλυκών.

Παρόλο που η θανάτωση ανεπιθύμητων θηλυκών παιδιών συμβαίνει σήμερα μόνο σε μη ανεπτυγμένες χώρες, η ανθρωποκτονία παιδιών αμφότερων των φύλων από τους γονείς τους παραμένει μία σημαντική αιτία παιδικής θνησιμότητας ακόμη και στις πιο εύπορες χώρες του κόσμου

Ωστόσο, όπως τονίζεται από ειδικές επιστημονικές μελέτες τα στατιστικά στοιχεία  δεν είναι ακριβή εξαιτίας της ευκολίας εξαφανίσεως των παιδικών πτωμάτων, λόγω του μικρού όγκου συσκευασίας των σωμάτων των δολοφονημένων παιδιών και  της εύκολης εναπόθεσης  των στους κάδους απορριμμάτων. Την κύρια ευθύνη όμως των μη εξακριβωμένων παιδοκτονιών την φέρουν οι πρόχειρες  ιατροδικαστικές  γνωματεύσεις που αποδίδουν το θάνατο του παιδιού σε ατύχημα ή  σε σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου, ενώ πρόκειται για περίπτωση ανθρωποκτονίας 

Ο ειδικός ψυχίατρος - εγκληματολόγος  Philip J. Resnick, σε ερευνά του για το φαινόμενο της παιδοκτονίας, διαχώρισε τους φόνους των παιδιών από τους γονείς τους σε δύο κύριες κατηγορίες:

 Α) Τη “Νεογνοκτονία”, τη θανάτωση δηλαδή του εμβρύου μέσα σε 24 ώρες από τη γέννησή του.

Β) Τη “Βρεφοκτονία”, τη θανάτωση δηλαδή, ενός παιδιού από την δεύτερη ημέρα  έως και το πρώτο  έτος της ζωής του.

Περαιτέρω, ο Philip J. Resnick  σε άλλη ερευνά του που διήρκεσε 20 χρόνια, διαίρεσε τη νεογνοκτονία και τη βρεφοκτονία σε έξη  υποκατηγορίες.

 1η. Την “Αλτρουιστική”, όταν οι γονείς πιστεύουν ότι το παιδί τους θα αντιμετωπίσει μια αβάσταχτη  μοίρα λόγω της φτώχειας τους,  στην περίπτωση μάλιστα που είναι ανάπηρο, συχνότερη  είναι η εγκατάλειψη του, άλλοτε σε επιλεγμένο χώρο, πχ στην πόρτα ενός άτεκνου ζευγαριού με σκοπό την επιβίωση του και άλλοτε   σε έρημο και απομονωμένο χώρο  με κύριο στόχο την αποφυγή της επισήμανσης τους, αδιαφορώντας όμως ότι έτσι το παιδί δε θα μπορέσει να επιβιώσει.

2η. Την “Οξεία Επιλόχεια ψύχωση” η οποία χαρακτηρίζεται από παραληρητικές ιδέες που αφορούν το νεογέννητο, πχ σε θρησκόληπτους γονείς το φαινόμενο να πιστεύουν ότι είναι δαιμονισμένο.

3η. Την   “Ακούσια γενοκτονία”,  ο θάνατος επέρχεται είτε από παντελή παραμέληση ή  είτε από συχνή και σκληρή κακοποίηση του παιδιού.

4η. Στη περίπτωση “Ανεπιθύμητου παιδιού” όταν η κύηση έγινε σε παράνομη ή εξωσυζυγική σχέση.

5^η.  Την περίπτωση  “Shaken baby” είναι αυτή που αναφέρεται στο “Σύνδρομο του κλονισμένου μωρού” στο οποίο επέρχεται ο θάνατος συνεπεία μίας βίαιης τιμωρίας, χαρακτηριζόμενης και ως τυχαία παιδοκτονία.

6^η. Το ”Σύμπλεγμα της Μήδειας” η περίπτωση συζυγικής εκδίκησης, που αναφέρεται στον αρχαίο μύθο στον οποίο η Μήδεια σκοτώνει τους δυο γιους της για να εκδικηθεί τον άπιστο σύζυγό της.

Σύνδρομο "Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου" (Munchausen Syndrome by broxy)  : Εισήχθη για πρώτη φορά σαν όρος από τον Άγγλο ψυχίατρο Richard Asher το 1951. Ονομάστηκε έτσι από ένα υπαρκτό πρόσωπο, τον Βαρόνο Φον Μινχάουζεν (Baron von Munchhausen), έναν Γερμανό ευγενή του ΙΗ΄ αιώνα, ο οποίος υπηρέτησε στο Ρωσικό στρατό μέχρι το 1750. Με την επιστροφή του από το στρατό, έγινε γνωστός για τις φανταστικές ιστορίες ταξιδιών και περιπετειών που διηγούταν.

Στη Διεθνή Στατιστική Ταξινόμηση Νόσων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας και στην Δέκατη Αναθεώρηση (ICD-10) το “Σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου” κατατάσσεται με τον κωδικό F68.1 και ορίζεται ως η σκοπούμενη πρόκληση ασθενειών στα παιδιά, συνήθως από την μητέρα, αναμένοντας έτσι την συγκίνηση και την υποστήριξη του συντρόφου της,  το αντίθετο ακριβώς από το σύμπλεγμα της Μήδειας. Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου......