ΟΣΟ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ....

 

Τον Μάρτιο του 416 π.Χ  Αθηναίοι Στρατηγοί έφτασαν με τον στόλο τους και ισχυρές δυνάμεις πεζικού στην Μήλο, ένα μικρό κυκλαδίτικο νησί  αποικία των Σπαρτιατών, με σκοπό να την αναγκάσουν να ενταχθεί στην Αθηναϊκή Συμμαχία, ο  Πελοποννησιακός πόλεμος είχε ξεκινήσει πριν 15 χρόνια και είχε γίνει πιο άγριος από ποτέ.

 Στην προσπάθεια των Μηλίων να πείσουν τους Αθηναίους  να γίνει σεβαστό το δικαίωμά τους να μείνουν ουδέτεροι στη σύγκρουση των Αθηναίων με τη Σπάρτη, διημείφθη ο παρακάτω διάλογος που έχει καταγράψει ο Αθηναίος στρατηγός και ιστορικός Θουκυδίδης ο από Αλίμου (Βιβλίο 5ο κεφ. 84-116 και έμεινε γνωστός ως "Διάλογος Αθηναίων – Μηλίων".

Ο διάλογος αυτός έχει μείνει στην ιστορία ως η αντιπαράθεση του δικαίου έναντι της ισχύος.

Το επεισόδιο αυτό είναι ένα από τα δραματικότερα του Πελοποννησιακού Πολέμου και εξιστορείται στο 5ο βιβλίο του έργου "Ιστορίαι" του Θουκυδίδη. 460 - 395 π.Χ

Αυτά είναι τα σημαντικότερα αποσπάσματα αυτού του διαλόγου. 

Αθηναίοι: Εμείς, δεν θα χρησιμοποιήσουμε ωραίες φράσεις, υποστηρίζοντας με πολλά λόγια, που δεν πρόκειται να πείσουν κανένα,  ότι την ηγεμονία μας την αποκτήσαμε δικαίως, λόγω του ότι νικήσαμε τους Πέρσες ή ότι επιδιώκουμε την επανόρθωση αδικιών, οι οποίες έγιναν δήθεν εις βάρος μας. Ζητούμε όμως και από σας να μη νομίσετε ότι θα μας πείσετε, ισχυριζόμενοι ή, ότι ως άποικοι των Λακεδαιμονίων δεν λάβατε μέρος εις τον πόλεμο παρά το πλευρό μας, ή, ότι δεν μας προξενήσατε και κανένα κακό. Νομίζουμε, αντιθέτως, ότι επιβάλλεται να επιδιώξουμε, και σεις και εμείς, εκείνο που θεωρούμε αληθινά κατορθωτό, αφού, πραγματικά, και οι δύο γνωρίζουμε ότι κατά τη συζήτηση των ανθρωπίνων πραγμάτων, η επίκληση του δικαίου έχει αξία μόνο μεταξύ ίσων, ενώ αυτό που συμβαίνει σε πραγματικότητα είναι ο ισχυρός να επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο ασθενής να παραχωρεί ό,τι του επιβάλλει η αδυναμία του.

Μήλιοι: Ώστε, δεν θα δεχθείτε να είμαστε φίλοι σας και όχι εχθροί σας και έτσι  να διατηρήσουμε την ειρήνη και την ουδετερότητά μας; 

Αθηναίοι: Όχι. Γιατί η έχθρα σας μας βλάπτει πολύ λιγότερο από τη φιλία σας. Και τούτο διότι εις τα όμματα των υπηκόων μας, η φιλία σας θα είναι τεκμήριο αδυναμίας, ενώ το μίσος σας θα είναι τεκμήριο ότι είμαστε ισχυροί.  Όσον αφορά στα επί του δικαίου στηριζόμενα επιχειρήματα, θεωρούμε ότι και σεις και εμείς δεν στερούμεθα τέτοιων, νομίζουμε όμως ότι όσοι διατηρούν την ελευθερία των, οφείλουν τούτο στη δύναμή των και όχι στο δίκαιο. 

Μήλιοι: Γνωρίζουμε όμως ότι κάποτε οι τύχες του πολέμου επιμερίζονται με περισσότερη ισότητα μεταξύ των αντιπάλων, από όσο θα μπορούσε κανείς να περιμένει αποβλέποντας στην άνιση δύναμή τους. Και για εμάς, η μεν άμεση υποχώρηση σημαίνει απώλεια κάθε ελπίδας, ενώ, αν πολεμήσομε, υπάρχει ακόμη ελπίδα να μείνομε σώοι. 

Αθηναίοι: Η ελπίδα είναι πράγματι παρηγοριά σε ώρα κινδύνου και όσες φορές κανείς, στηριζόμενος σ΄ αυτήν, διακινδυνεύει μόνο ό,τι έχει ως περίσσευμα, τότε αυτή φέρει μεν βλάβη αλλά όχι και πλήρη καταστροφή.  Αλλά όταν η άκρατη φύση της ελπίδας παρασύρει κάποιον στο να τα παίξει όλα στα ζάρια, τότε μόνο αντιλαμβάνεται αυτός την αληθινή φύση της, όταν η ολική καταστροφή έχει ήδη επέλθει. 

Μήλιοι : Και εμείς το ξέρετε καλά , θεωρούμε πως είναι δύσκολο να αγωνιστούμε ενάντια στην δύναμή σας, μαζί κι ενάντια στην τύχη, αν αυτή δεν σταθεί αμερόληπτη. Όσο για την τύχη όμως πιστεύουμε , ότι δεν θα αξιωθούμε από τους θεούς χειρότερη τύχη, γιατί θεοσεβούμενοι εμείς αντιμετωπίζουμε άδικους. Όσο για την δύναμη που δεν έχουμε, τις ελλείψεις μας θα τις συμπληρώσει η συμμαχία των Λακεδαιμονίων, που είναι αναγκασμένοι να μας βοηθήσουν  

Αθηναίοι : Αλλά και εμείς νομίζουμε ότι δεν θα μας λείψει η εύνοια των θεών γιατί δεν ζητούμε και δεν κάνουμε τίποτε που να βρίσκετε έξω από το τι πιστεύουν οι άνθρωποι για τους θεούς και τη βεβαιότητα για τους ανθρώπους ότι, αναγκασμένοι από ένα φυσικό νόμο επιβάλλουν πάντα την εξουσία τους όπου είναι πιο δυνατοί. Τον νόμο αυτόν ούτε εμείς τον θεσπίσαμε ούτε θεσπισμένο πρώτοι εμείς τον εφαρμόσαμε, αλλά τον  βρήκαμε να υπάρχει και θα τον αφήσουμε να υπάρχει παντοτινά και τον εφαρμόζουμε ξέροντας ότι και εσείς και άλλοι, αν αποκτούσατε την ίδια δύναμη με μας , θα κάνατε τα ίδια.

Μήλιοι: Και εμείς, εξαιτίας ακριβώς του λόγου αυτού πιστεύομε, προ πάντων, ότι οι Λακεδαιμόνιοι, χάριν του ιδίου του συμφέροντός των, δεν θα θελήσουν να εγκαταλείψουν τους Μηλίους...

Αθηναίοι: Καλά, δεν νομίζετε ότι το συμφέρον συμβαδίζει πάντα με την ασφάλεια, ενώ η άσκηση της δικαιοσύνης και της τιμής συνεπάγονται με κινδύνους, τους οποίους οι Λακεδαιμόνιοι αποφεύγουν, ως επί το πλείστον, να αντιμετωπίζουν;

Επίλογος

Μετά από αυτό το μάθημα πολιτικού ρεαλισμού, οι Αθηναίοι αποχώρησαν από τη συνδιάσκεψη και περίμεναν την υποταγή των Μηλίων.

Οι  Μήλιοι υπολόγισαν ότι θα ήταν προτιμότερο για τους Αθηναίους, να τους δεχτούν ως φίλους παρά να τους έχουν εχθρούς. Και ότι θα είχαν έτσι το χρόνο να εξασφαλίσουν την βοήθεια των συμμάχων  Σπαρτιατών και να σωθούν. 

Έκαναν λάθος. Δυστυχώς, για αυτούς, ούτε οι Σπαρτιάτες διακινδύνευσαν την εμπλοκή τους, φοβούμενοι τον στόλο των Αθηναίων,  ούτε και οι Αθηναίοι έκριναν ότι τους συνέφερε να τους έχουν φίλους. Στην αντιπαράθεση επιχειρημάτων, οι Αθηναίοι τους τα είχαν εξηγήσει όλα, αλλά οι Μήλιοι δεν είχαν καταλάβει παρά μόνο ελάχιστα...! 

Οι  Λακεδαιμόνιοι, αμαύρωσαν την φήμη της ανδρείας των, εγκαταλείποντας στην τύχη τους, τους συμμάχους τους  Μηλίους και οι Αθηναίοι διέπραξαν ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας, γεγονός αποτρόπαιο ακόμα και για εκείνη την εποχή. Η αλαζονεία τους βέβαια, τους τιμώρησε λίγα χρόνια αργότερα, με τη μεγάλη καταστροφή στους Αιγός Ποταμούς. 

Η Μήλος όμως, ερήμωσε. Οι Λακεδαιμόνιοι δεν έσπευσαν ποτέ σε βοήθεια τους. Κι ας ήταν αυτοί η κύρια αιτία που ενέπνευσαν την αντίδραση των Μηλίων. Αλλά και πάλι, όπως έλεγαν οι Αθηναίοι στην εποχή του Περικλή  "Για Λακεδαιμονίους θα μιλούμε τώρα ....;"

Τελικά όταν οι Αθηναίοι, εκμεταλλευόμενοι την τεράστια στρατιωτική τους υπεροχή, καταλαμβάνουν την Μήλο, εκτελούν όλους τους ενήλικους άνδρες, και εξανδραποδίζουν τις γυναίκες και τα παιδιά, εγκαθιστώντας στο νησί Αθηναίους εποίκους.

Υ.Γ. Ο Θουκυδίδης έζησε ως το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου, όπως γράφει ο ίδιος στο βιβλίο Ε, Κεφάλαιο 26 της ιστορίας του, πλην όμως  δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο του. Τα μετά το 411 π,Χ γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου, που ο θάνατος δεν επέτρεψε στον Θουκυδίδη να ιστορήσει, τα περιγράφει ο Ξενοφών στο έργο του "Ελληνικά. " Ο Πελοποννησιακός πόλεμος διήρκησε από το 431 και έληξε με ήττα των Αθηναίων το 404 π.Χ